عكاسی مستند چیست؟

واژه‌ی عكاسی مستند در سال‌های ركود اقتصادی كاربرد پیدا كرد. زمانی كه شرایط اسف‌بار كشاورزان وجدان مردم امریكا را بیدار كرد تا نیاز به اصلاحات اجتماعی را احساس كنند. این زمینه از عكاسی هنوز عكس‌های داست باول (DUST BOWL) را تداعی می‌كند, عكس‌هایی كه در آن‌ها، پس كوچه‌های كثیف و شرایط رقت‌بار شهری را تصویر كرده بود.

اما عكاسی مستند ابعاد وسیع‌تر از این‌كه فقط بدبختی‌ها و نارسایی‌ها را تصویر كند در بر می‌گیرد، چراكه می‌توان موضوع‌هایی جدا از بدبختی‌ها و ناكامی‌ها را نیز به تصویر كشید و سندیت بخشید, مانند مناطق دورافتاده و محروم, انسان‌های سرزمین‌های دیگر, ناملایمات جامعه و طبیعت, ابعاد وسیع عواطف و تنش‌ها، درواقع دامنه‌ی موضوع‌های عكاسی مستند بی‌شمار و نامحدود است. با این‌همه هر عكسی را نمی‌توان عكس مستند نامید. زیرا عكس مستند باید حامل پیام باشد. پیامی كه آن را از یك عكس طبیعت، یك پرتره و یك منظره‌ی خیابان مستثنی می‌كند. عكس مستند ممكن است ثبت‌كننده‌ی یك واقعه باشد اما این واقعه فی‌النفسه باید معنا داشته باشد. معنایی فراتر از آن‌چه عكس خبری با خود یدك می‌كشد. عكس مستند ممكن است شخصیت یا احساسی را ثبت كند. اما باز هم باید مفهومی اجتماعی داشته باشد و نمایانگر چیزهایی بیش از آن‌چه پرتره نشان می‌دهد باشد. درواقع ما را بر آن می‌دارد كه با دیدی نوبه دنیا بنگریم.

عكاسی مستند، نمایش دنیای واقعی است به وسیله‌ی عكاس كه قصدش تحلیل و تفهیم چیزی مهم به بیننده است. از آن‌جا كه تعریف جهان‌شمولی درباره‌ی این بخش مهم و پیچیده‌ی عكاسی وجود ندارد تا تمامی جنبه‌های آن را در بر گیرد, وجود تعاریف گوناگون را اجتناب‌ناپذیر كرده است. تناقض بین ویژگی‌هایی كه به عكس مستند نسبت داده می‌شود ممكن است ناشی از جدید بودن این بخش از عكاسی باشد. چراكه این نوع عكاسی از دهه‌ی ۱۹۳۰ به بعد ابداع شده و این نام را به سیاق آن دسته از فیلم‌های مستند كه موضوع‌شان از پیش پرداخته نبود و به‌طور عمده زندگی افراد گمنام در مناطق دورافتاده را به تصویر می‌كشید, بر این نوع عكاسی نهادند. فیلم‌های مستند، بر خلاف فیلم‌هایی كه ماجراهای سیر و سفر را به تصویر می‌كشیدند، با نگاهی تحلیل‌گر به دنیا می‌نگریستند. چنین نگرشی گرچه از مدت‌ها قبل در بین عكاسان وجود داشته اما تا دهه‌ی ۱۹۳۰، این نوع عكاسی به صورت عرصه‌ای خاص جایگاه و منزلتی نداشته است.

عكس جدای از تصویر دوبعدی و خاكستری رنگ از سایه روشن‌ها می‌توانست ایده‌هایی فراتر را منتقل كند. منظره در برابر عدسی دوربین یك واقعیت بود، ولی عكاسی می‌توانست از همین چشم‌انداز واقعیتی دیگر را القا كند، واقعیتی عمیق‌تر و شاید بسیار مهم‌تر، او می‌توانست همراه این منظره تفسیر و تحلیل را نیز ارائه دهد. اگر اولین ویژگی عكس مستند انتقال بخشی از واقعیت محیط پیرامون بود، دومین ویژگی آن توانایی ارائه‌ی تحلیل و دیدگاه عكاس درباره‌ی آن واقعیت به شمار می‌رفت.

اولین صاحب نام در استفاده از این شیوه، «اوژن آتژه» بود. او به‌عنوان یك عكاس مستند، مناظری زیبا و یكدست از شهر پاریس را در اوایل قرن بیستم به تصویر كشید كه گاهی آن‌ها را به‌عنوان عكس‌های مرجع به نقاشان و معماران می‌فروخت. عكس‌هایی كه آتژه از پارك‌های خلوت گرفت، واقعیت این مناظر را با عمق معنای آن‌ها كه جزئی از همین شهر بودند و نیز با احساسات درونی خویش درهم آمیخت, به طوری كه آثار او اكنون جزو شاهكارهای عكاسی مستند به شمار می‌روند.

پی بردن به این نكته كه دوربین قادر است واقعیت را تفسیر كند، تاریخ عكاسی مستند را وارد مرحله‌ی جدید می‌كرد. كشف این توانایی دوربین كه قادر است آینه‌ای را در مقابل جامعه قرار دهد و جهانیان نیز می‌توانند بازتاب تصویر آن را بینند. «جاكوب ریس» دانماركی الاصل كه در اواخر قرن نوزدهم گزارشگر و روزنامه‌نگار بود، از اولین افرادی بود كه نشان داد از عكس می‌توان به‌عنوان استناد و مدارك اجتماعی سود جست. او در دوره‌ی بحران اقتصادی امریكا با دوربین‌اش به امریكایی‌ها فهماند كه در نوشته‌هایش چه چیزهایی را نشان می‌داده است: وحشی‌گری و بی‌رحمی‌هایی كه در محله‌های كثیف نیویورك حاكم بود. عكس‌هایی كه او گرفت مانند گزارش‌هایش بسیار تأثیرگذار بودند و چهره‌ی فقر و خشونت حاكم بر امریكا را كه از نظر پنهان بود، به جهانیان نشان داد. بلافاصله پس از ریس، «لویس هاین» به‌عنوان یكی از بهترین مستندسازان اجتماعی در تاریخ عكاسی زبان‌زد جهانیان شد. هاین یك جامعه‌شناس و معلم باتجربه بود كه آگاهی‌های اجتماعی او و شور و علاقه‌ای كه به این كار نشان می‌داد، او را بر آن داشت تا به كارخانه‌هاو معادن سر بزند و همه‌ی آن شرایط ظالمانه و غیرانسانی را كه بر كارگران مهاجر و كودكان‌شان تحمیل می‌شد به تصویر بكشد. عكس‌های هاین درواقع به منزله‌ی كیفرخواستی بر علیه جامعه‌ی صنعتی امریكا در اوایل قرن بیستم بود، اما استعداد خارق‌العاده و دلسوزی‌های او موجب شد كه كارهایش به جای این‌كه خشم عده‌ای را برانگیزد, بیش‌تر سازنده باشد. آثار هاین بیننده را بر آن می‌داشت كه با آغوش باز آن‌ها را پذیرا شود و خویش را در آلام و دردهای همنوعان‌اش سهیم بداند. ریس و هاین هردو عكاسی مستند را به سمت مطالعه‌ی شرایط زندگی انسان‌ها سوق دادند و این تحلیل عینی از شادی‌ها و دردها و رنج‌های جامعه، از آن زمان تا به امروز موضوع كار بسیاری از عكاسان حرفه‌ای در عرصه‌ی عكاسی مستند شده است.

در دوره‌ی ركود اقتصادی دهه‌ی ۱۹۳۰ و سال‌های جنگ دهه‌ی ۱۹۴۰ و سال‌های بازسازی پس از جنگ، عكاسان مستندكار به اقصی نقاط دنیا مسافرت كردند و از نزدیك همسایگانشان را دیدند تا از شرایط زمانی و مكانی هر جامعه در مقطع تاریخی خاص آگاه شوند. هرچند این عكاسان ـ كه از میان آن‌ها می‌توان به عكاسان صاحب نامی نظیر «یوجین اسمیت»، «آندره كرتس»، «دوروتی لانگ» و «واكرا یوانز» اشاره كرد ـ به هر كجا می‌رفتند آلام و دردهای انسان‌ها را مشاهده می‌كردند, ولی انعكاس دادن قدرت درونی، منزلت‌ها و امیدواری‌های غیرقابل درك این انسان‌ها را نیز در موضوع‌هایشان نشان می‌دادند. آن‌ها بر این باور بودند كه انسان رهایافتنی است.

اسمیت, عكاس مستندكار نابغه، بر این باور بود كه وقتی عكس‌هایش آشكارا حماقت‌ها و بیرحمی‌ها و جهالت‌های انسان را در به راه انداختن جنگ‌ها نشان دادند، آن وقت كه بشر وحشت‌زده سعی خواهد كرد از به راه انداختن جنگ و خونریزی خودداری كند

به هرحال تا دهه‌ی ۱۹۵۰ این نكته روشن بود كه عكاسان مستندكار در راه اصلاح جامعه, كاری بیش از رمان‌نویسان رمانتیك انجام نداده‌اند. اما بعضی از وجدان‌های بیدار بشری تحت تأثیر این عكس‌ها قرار گرفته بودند و بعضی از قوانین كه تا آن زمان اجرا نمی‌شد، به مرحله‌ی عمل درآمدند، عكس‌های هاین راه را برای اصلاح قوانین كار هموار كرد و بسیاری از كودكان را كه در كارخانه‌ها مانند برده كار می‌كردند، از شرایط فلاكت‌باری كه داشتند نجات داد.

زنگ آغاز تحولی جدید در عكاسی مستند،‌با انتشار كتاب امریكایی‌ها در سال ۱۹۸۵ توسط رابرت فرانك نواخته شد. عكس‌های این كتاب، كه فرانك ضمن مسافرت‌هایش به مناطق مختلف امریكا گرفته بود، جامعه‌ی این كشور را از دید یك خارجی نشان می‌داد ـ فرانك سوییسی بود و در همان جا نیز بزرگ شده بود ـ او در عكس‌هایش، تصویر آن تكه پارچه وصله مانند در پرچم امریكا را مشاهده كرد. او از زندگی ملالت‌بار روزمره‌ی مردم و ضایعات آلوده‌ساز جامعه‌ی صنعتی امریكا عكس گرفت. همین‌طور از سرخوردگی‌های امریكایی‌هایی كه در دوراهی عشق به میهن و واقعیت‌هایی كه با آن‌ها روبه‌رو بودند آواره و سردرگم بودند. دیدگاه‌های فرانك بسیار صریح و بی‌پرده بود.

پس از انتشار كتاب امریكایی‌ها، عكاسی مستند وارد مرحله‌ی جدیدی از رشد خود شد. بیش‌تر عكاسان به جای پرداختن به شرایط طاقت‌فرسا و آشفته‌ی زندگی و رفتارهای خشن مردم, تلاش كرد تا درونیات انسان‌ها را به نمایش گذارند. شرایط روانی و احساسی انسان‌ها اهمیت به مراتب بالاتر از واقعیت‌های اجتماعی و عینی پیدا كرد و احساسات و تجربیات عكاس، مانند نگاه‌اش به دنیا، محور كار او شد. این نوع عكس‌ها به تفسیر دقیق‌تری نیاز دارد كه هر بیننده به منظور درك كردن پیام مورد نظر عكاس باید درباره‌ی آن‌ها فكر كند.

می‌توان گفت كه با نگاه به مجموعه عكس‌های فوری گرفته شده در قرن نوزدهم و مجموعه عكس‌های پررمز و راز و خصوصی قرن بیستم، عكاسی مستند راه خود را در شناخت جامعه و انسان هم‌چنان ادامه می‌دهد.

————————————————————————————————

عكاسی مستند اجتماعی :

در ابتدا لازم است بدانیم مستند یعنی چیزی که بدان استناد کند. سند یا دلیل. اصولاً عكاسی هنریست كه در بحث عكاسی اجتماعی می توان به این مطلب اشاره كرد كه جنبه های استنادی آن بسیار شدید می باشد. یعنی می توان از عكسها به عنوان اسناد و مدارك استفاده كرد . این جنبه اسنادی نسبت به هنرهای دیگر مثل نقاشی وجه بسیار مهمی برای عكاسی به شمار می رود . عکس های خانوادگی نیز می توانند عکاس مستند باشند. چرا که عکس شما سند و مدرکی است از یک اتفاق و شما می توانید از این عکس به عنوان سند استفاده کنید و به موضوع درون عکس خود استناد نمایید. چرا که عکس شما دارای کلیه اطلاعات مربوط به واقعه است.حتی علاوه بر مستند بودن عکس، جنبه های خبری ضعیفی نیز می توان در آن یافت. یعنی خبری مربوط به جمع شدن خانواده ای در یک مقطع زمانی و در یک محل خاص.
شما ممکن است در کتاب های مختلف یا مقالات و حتی سخنرانی های متفاوتی به جای «عکاسی اجتماعی» با ترکیب «عکاسی مستند اجتماعی» برخورد کنید. اکنون شما می دانید که یک عکس خانوادگی نیز دارای جنبه های استنادی است. اما اصولا عکاسان اجتماعی از آن جایی که سعی دارند، کمترین تاثیرگذاری را بر موضوعی که از آن عکس می گیرند، داشته باشند. با استفاده از کلمه مستند در ترکیب «عکاسی مستند اجتماعی» تاکید بیشتری بر عدم دخل و تصرف خود در موضوع مورد عکسبرداری، دارند. این موضوع مهمی است که اختلاف و روشهای متفاوتی را در میان عکاسان برجسته اجتماعی در طول ده ها سال به وجود آورده است.
به طور کلی، عكس اجتماعی به عكسی گفته می شود كه موضوعات و اهداف اجتماعی در آن دارای حاكمیت و قدرت بیشتری باشند . با این تعریف و برای درک بیشتر آن به مثالی که در آغاز ذکر کردیم بر می گردیم، همان عکسی که شما از خانواده خود گرفته اید. عکسی که شما گرفته اید دارای وجوه استنادی بود. همچنین این عکس مربوط به یک موضوع اجتماعی است. یک خانواده که بخشی از یک جامعه است. حتی گفتیم که این عکس دارای وجوه خبری نیز هست. اما چه تفاوت هایی در بین این نگرش ها به یک عکس واحد وجود دارد؟ این تفاوت ها در اصول نیست. چرا که هر عكسی به دلیل مستند بودن دارای وجوه خبری نیز هست . البته این خبر می تواند دارای بخش های مختلفی از یك جامعه و دارای ارزشهای متفاوت خبری برای افراد باشد. مثلاً یك عكس خانوادگی اطلاعات خبری بسیار محدودی برای افراد خاصی در خود دارد كه به جهت ارزش گذاری ممكن است اصلاً برای ما به عنوان خبر مطرح نشود. عكسهای مستندی كه دارای ارزشهای خبری قویتری هستند و این اخبار از نظر عموم مردم به عنوان خبر پذیرفته می شود به سمت عكس های خبری سوق می یابد و عكسهایی كه این پذیرش عمومی را نمی یابند عكسهایی هستند كه در شكل استنادی آنها هیچگونه شكی وجود نخواهد داشت .
عموماً عكس های خبری دارای زمانهای كاربردی محدودتری نسبت به عكسهای اجتماعی و به طور كلی عكسهای مستند هستند . عكسهایی كه لایه های نهان یك جامعه، افراد و مسائل آنها را مطرح می كنند، مسلماً دارای ارزشهای زمانی هستند اما دارای محدودیت كاربردی در یك زمان مشخص نیستند.
بیایید با چند مثال بهتر به این تفاوت بسیار ظریف بپردازیم. فکر کنید شما مجموعه ای از عکس هایی مربوط به یک اردوگاه مهاجرین افغانی تهیه کرده اید. این مجموعه به نوبه خود مجموعه ای است مستند. از طرف دیگر موضوع این مجموعه به مسائل انسانی و اجتماعی برمی گردد. بنابراین، مجموعه شما مجموعه ای است که در شاخه عکاسی اجتماعی جای می گیرد و اگر مجموعه شما با حمله نظامی آمریکا به افغانستان همزمان گردد. همین عکس ها می توانند وجوه خبری بیشتری به خود بگیرند. و دارای کارکردها و کاربردهای خبری نیز باشند.
به عبارت دیگر كلمه ی مستند می تواند به هر عكسی كه توصیف حقیقی واقعیت باشد اطلاق شود چه این عكس دارای كاركردهای خبری بیشتر باشد یا دارای جنبه های اجتماعی بیشتر باشد .
نگاهی به پیشینه عكاسی اجتماعی
با آشکار شدن توانایی های عکاسی در اواخر قرن نوزدهم، شاخه ای از عکاسی که به عنوان «عکاسی اجتماعی» شناخته می شود، به وجود آمد. قبل از این زمان نیز عکس هایی با موضوعات اجتماعی گرفته می شدند اما این کوشش ها دارای یک وضعیت مستمر و مشخص نبود. شاید از اولین افرادی كه به این موضوعات پرداختند بتوان از «اوكتاویوس هیل» و «رابرت آدامسون» نام برد. آنها در سال ۱۸۴۵ از كارگران عكاسی می كردند. موضوعی كه حتی در سالهای ۱۹۹۰ نیز توسط عكاسان امروزی مثل «سباسیتائو سالگادو» تکرار شد. مثلاً عكاسی به نام «هنریك تونیز» از افرادی متعلق به طبقات مختلفی از جامعه در سالهای ۱۹۰۳ تا ۱۹۵۶ در استودیو خود عكاسی می كرد. این نوع عکاسی حتی به کشورهای مختلف و در گوشه و کنار دنیا نیز سرایت کرد. آمریکای جنوبی، اورشلیم، بیروت و … توسط عکاسان مختلف عکاسی شد. حتی این نوع عکاسی با نوعی از عکاسی توریستی، هم آمیختگی هایی داشتند و از یکدیگر جدا نبودند. حتی تعداد زیادی از این عکس ها در مجلات و نشریه های مختلف چاپ می شدند.
از سال ۱۸۶۰ یك كمپانی به نام آندروود اند آندروود عكاسانی را به سراسر دنیا گسیل می داشت تا از شرایط زندگی اجتماعی مردم عكاسی كنند. عکس هایی از لباس ها، خانه ها، رسوم سنتی آنها و … از سال ۱۸۷۱ به بعد حتی عكسهای اجتماعی توسط جامعه شناسان مورد استفاده علمی و تحقیقاتی قرار گرفت .
از این رو به کار گیری عکس های اجتماعی در مطبوعات از سال ۱۸۵۰ شروع شده بود و عکس ها در کنار مسائلی که بیشتر مربوط به علم جامعه شناسی بود، به کار گرفته می شدند. به تدریج به کارگیری این عکس ها در مطبوعات شکل پروژه ای به آنها داد و عکاسان بر روی یک موضوع به صورت متمرکز کار می کردند. «ژاكوب ریس» از اولین كسانی بود كه در امریكا به روی موضوعات اجتماعی كار كرد . او برای پلیس کار می کرد و برای اثبات اطلاعاتی که گرد آوری می کرد، از دوربین عکاسی استفاده کرد.
سالها بعد «لوئیس هاین» در آمریكا و «آگوست ساندر» در اروپا از كارگران در حال كار عكاسی كردند و از آنها تصاویر پرتره گرفتند. در سال های ۱۹۳۱ به بعد پروژه مشهور F.S.A که مربوط به اداره کل حفاظت مزارع بود شکل گرفت. آنها جهت تحقیق در مورد شرایط کاری و زندگی کشاورزان و مزرعه داران آمریکا به عکاسان ماموریت های عکاسی می دادند و توانستند از این پروژه حدود ۲۷۰۰۰۰ عکس به دست آوردند. افرادی نظیر «آرتور روتشتاین» و «دورتالانگ» و «مارگارت بروک وایت» از عکاسانی بودند که در این پروژه شرکت داشتند. در حدود ۳۰ عکاس با این پروژه همکاری می کردند و این پروژه به بهترین پروژه عکاسی اجتماعی آن سالها تبدیل شد. البته روسای F.S.A تاكید داشتند که منظور آنها تهیه عکس های هنری نبوده و بیشتر بر جنبه های اجتماعی، اطلاعاتی و استنادی این پروژه تاکید داشته اند. با بکارگیری مستمر عکس های اجتماعی از اواخر سالهای ۱۹۳۰ به بعد در مجلات و نشریاتی مانند لایف این عكسها دارای شخصیتی مستقل شدند. شخصیتی متفاوت از عکس های توریستی و سیاحتی و یا حتی پرتره اما در برگیرنده تمامی جوانب این نوع از عکاسی نیز بودند. با گسترش و به کارگیری عکس در مجلات از طرفی و نفوذ و گسترش مجلات در زندگی مردم، عکاسی اجتماعی زیر شاخه دسته بندی کلی تری با عنوان عکاسی مطبوعات قرار گرفت كه شامل عكاسی خبری نیز می شد .
جنگ جهانی دوم در سال های ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۵ به این روند رو به رشد کمک کرد. هر چند در زمان جنگ، عکاسی جنگ یا گزارش های مصور جنگی، بخش عمده ای را به خود اختصاص داده بود اما با پایان یافتن جنگ، عکس های اجتماعی و گزارش های تصویری مبتنی بر موضوعات اجتماعی بار دیگر جایگاه رو به رشد خود را در مجلات پیدا کرد. این روند تا دهه ۱۹۷۰ ادامه یافت و عکاسی تحت تاثیر اشکال جدیدی از رسانه های ارتباطی قرار گرفت.
شیوه های انجام یك پروژه اجتماعی
بهترین شیوه برای انجام یک پروژه اجتماعی این است که ابتدا در مورد موضوعی که می خواهید در مورد آن عکس برداری کنید، تصمیم بگیرید. این تصمیم گیری باید از یک علاقه مندی شخصی سرچشمه بگیرد. چنانچه شما به موضوع خود علاقه مند نباشید، موفقیت در انجام کار غیر قابل پذیرش است. شما می توانید از مراحل مختلف ساخت یک بنا تا زمانی که افراد مختلف در آن مستقر می شوند، عکاسی کنید. به طور مسلم شرایط چنین پروژه ای که حتما نگرش های اجتماعی نیز در آن حضور خواهد داشت، متفاوت است از نحوه انجام مراسم کفن و دفن در یک شهر.
اولین مرحله یافتن یك موضوع اجتماعی است. که سخت ترین مراحل شروع یک پروژه است. البته این موضوعات می توانند در یک چشم بر هم زدن به ذهن ما خطور کنند اما به هر حال برای رسیدن به چنین مرحله ای باید تمرین و تجربه های زیادی در نحوه انتخاب موضوعات اجتماعی انجام دهید.
دومین مسئله در شروع یک پروژه عکاسی اجتماعی بعد از انتخاب موضوع مسئله آشنایی و گردآوری اطلاعات یا به عبارتی بخش تحقیقات در آن زمینه است كه می تواند به دو صورت تحقیقات میدانی و تحقیقات نظری انجام شود. مثلاً فکر کنید که می خواهید از تمامی عکاسان شهر خود پرتره تهیه کنید. پس از انتخاب چنین موضوعی باید شروع کنید به گردآوری اطلاعات در مورد عکاسان شهر. یعنی آنهایی که در حال کار هستند و کسانی که کار عکاسی را کنار گذاشته اند و… به همین دلیل باید شروع کنید به جمع آوری اطلاعات میدانی. اطلاعاتی که دسته بندی و طبقه بندی نشده اند و در میان مردم پخش است و باید شما آنها را از طریق گفتگو، مصاحبه، دیدار از عکاسی ها و …. جمع آوری کنید. از طرف دیگر رجوع به منابع نظری مانند کتاب، مقالات و … در مورد عکاسی و عکاسان شهر شما می تواند جنبه های بسیار ناشناخته ای را از این موضوع برای شما آشکار کند.
در مورد موضوع حتما باید دارای اطلاعات درستی باشید تا بتوانید با جوانب مختلف آن برخورد کنید و دیدگاهی درست و منطقی در مورد موضوع خود داشته باشید. در چنین شرایطی است که شما می توانید راحت تر احساس خود را در عکس هایتان بروز دهید. این اطلاعات نحوه برخورد شما با جوانب مختلف موضوع را سامان می بخشد.
سومین مسئله این است كه برای پروژه خود یك طرح كاری تهیه كنیم و بر اساس این طرح عكس های مهم و نقاط عطف پروژه خود را مشخص كنید . طرح شما باید دارای ساختار اصلی پروژه و موضوع شما باشد و وجوه مختلفی از موضوع را بنمایاند. آیا می توانید در مورد کودکان زیر ۱۲ سالی که در کارگاههای آهنگری کار می کنند طرحی را پایه ریزی کنید؟ آیا در طرح شما، محل زندگی آنان نیز به عنوان بخشی از پروژه وجود دارد یا خیر؟ یکی از وجوه دیگر این پروژه می تواند این باشد که آنها درآمدهایشان را چگونه هزینه می کنند؟ و وجوه بسیار متفاوت دیگر که شما می توانید در طرح خود به آن بپردازید.
چهارمین مرحله پس از طراحی روند تكاملی پروژه است كه باید ذهن خود را آزاد بگذاریم و شروع به عكاسی تعداد زیادی عكس كنیم . سپس از میان این عکس ها می توانید، تعدادی عکس برگزینید و در مجموعه خود به کار ببرید. این روش کمک می کند تا شما با زوایای ناشناخته ای از موضوع خود آشنا شوید. زوایایی که حتی در هنگام تهیه طرح از نظر شما دور مانده اند. در جریان مراحل عكاسی می بایست دائماً عكسهای خوب را جدا كنید و روند در كنار هم قرارگیری آنها را مد نظر قرار دهید . این روند می تواند با اضافه شدن عکس های جدید و بهتر، تغییر کند و به طور دائم به سمت غنی تر شدن پیش برود. حتما در نظر داشته باشید که بینندگان عکس های شما، آنها را در کنار هم می بینند، در ذهن خود مقایسه می کنند و پس از دریافت، با برداشتی که از عکس های شما دارند، به ترتیب به جلو می روند.
حتماً از بین تمام عكس های زیادی که می گیرید، فقط تعدادی عكس خوب و قابل استفاده در ساختار پروژه تان خواهید داشت و قابل بکارگیری در مجموعه تان است. تعدادی از عکس های مجموعه شما باید حتما در بی خبری کامل سوژه و موضوع گرفته شوند. این عکس ها به ایجاد حس مستند بودن بسیار کمک می کنند. آیا شما می توانید به نحوی که این حس از عکس های شما گرفته نشود، صحنه ای را که می خواهید از آن عکس بگیرید، آماده کنید. مثل جابجایی در اشیا، ایجاد شرایط خاص برای موضوع دادن پزهای مناسب به موضوعات انسانی و…
در عکاسی اجتماعی و خبری جایی برای آدمهای خجالتی وجود ندارد. باید آدمی ساس و نكته سنج نسبت به اتفاقات کوچک ولی قابل توجه باشید و از خود واکنش نشان دهید و خود را با هر موقعیتی تطبیق دهید. دوربین شما همیشه باید آماده باشد.
ابزار و وسایل عكاسی مستنى اجتماعی :
برای حضور در میان مردم بهتر است روشی را انتخاب کنید که کمترین جلب توجه را به خود معطوف کند. دوربین، خود به تنهایی می تواند باعث جلب نگاه ها و توجه مردم به سمت شما باشد. بنابراین، داشتن وسایل اضافی و ابزاری که باعث تشدید این موضوع می شوند، کار شما را دشوار می کند. داشتن یک دوربین ۳۵ میلیمتری با یک لنز زوم با فواصل کانونی میانی مثل ۷۰-۳۵ میلیمتری می تواند شرایط خوبی را برای شروع تهیه عکس های اجتماعی فراهم کند.
مهمترین مسئله حضور در میان مردم است. افراد عادی، ناخوادگاه و به راحتی می توانند ترس و تزلزل را در شما حس کنند و در چنین شرایطی حتما جنبه دفاعی به خود می گیرند. اگر شما به کار و تجربه ای که انجام می دهید، ایمان و اطمینان داشته باشید، آنها نیز این را دریافت کرده و با شما همراه خواهند شد. با مردم مودب باشید و اگر راضی نبودند که موضوع عکس شما باشند حتما این مسئله را در نظر گرفته و رعایت کنید. ایجاد ارتباط مناسب با افراد مختلف، روش های گوناگونی را می طلبد که در هنگان تجربه های اولیه شما، به دست خواهد آمد. از عکاسی کردن از مردم هراس نداشته باشید آنها پدران، برادران، خواهران و یا مادران شما و یا دوستان و همشهریان شما هستند. رعایت احترام و ادب از جانب شما بزرگترین پشتوانه شماست.
وسایل مورد نیاز:
۱- دوربین ۳۵ میلیمتری
۲- یك لنز زوم با فواصل كانونی ۳۵ تا ۷۰ میلیمتر
۳- فلاش
تمرین:
از کوچه، بازارچه نزدیک به محل زندگی خود شروع کنید. از مردم عکس بگیرید و سعی کنید در عکس های خود شخصیت، شغل و شرایط کاری و زندگی این افراد را به تصویر بکشانید.
یک فرد، یک شغل یا یک موضوع اجتماعی را انتخاب کنید و بصورت پروژه ای و مکرر از آن عکس تهیه کنید. و پس از انتخاب عکس های برتر مطالبی را یادداشت نمایید. و با مجموعه خود همراه کنید.
یکی از صنایع دستی و هنر های سنتی شهر خود را در نظر بسلامظد و از آن مجموعه عکس تهیه کنید.
یکی از آداب و رسوم مربوط به شهر محل زندگی خود و یا آداب و رسوم ملی کشورتان را انتخاب کنید و از انجام مراسم و چگونگی شکل گیری این آداب عکس و مطلب تهیه کنید